Ramizi: Mehmeti punoi kundër ideve të Enverit e Hysniut !!!
Janë orët e fundit. 17 dhjetor 1981. Në Byronë Politike debati po përfundon. Ramiz Alia sapo ka kërkuar fjalën. Të gjithë, edhe Kadri Hazbiu kanë vendosur masën e dënimit. Mehmet Shehu nuk flet. Pret të dëgjojë mënyrën vuajtjes së tij. Pak minuta më parë Kadriu kishte këshilluar: Të dënohet me vërejtje të rëndë partie. Pse Ramizi kërkon dënimin e Mehmetit me vërejtjet shkruar në kartën e anëtarësimit të partisë. Pse Ramizi përpiqet të përfshijë edhe Fiqretin, gruan e Mehmetit, në “skandalin” politik. Gjatë gjithë fjalës së tij nuk ndërhyn asnjë nga anëtarët e Byrosë. Sipas ish-presidentit, edhe pse fejesa u ndalua, Partia është dëmtuar, sepse është marrë nëpër gojë nga armiqtë. Pse Ramizi kritikon më ashpër nga të gjithë djalin e Mehmetit, Skënderin. “Ai është pijanec”. Gjatë gjithë fjalës së tij, Ramizi përmend gjithmonë si shembull “shokun Enver”, duke u munduar në këtë mënyrë të krijojë një lloj vorbulle ku të përfshihet emocionalisht edhe Enveri. Pse Ramizi kërkon të japë shembuj që Mehmeti ishte në kundërshtim me idetë e Enverit, duke vënë në lojë kështu karakterin dhe egon e ish-diktatorit.
Shoku Ramiz Alia: Ashtu si gjithë shokët, e dënoj pa asnjë rezervë veprimin e shokut Mehmet për të bërë krushqi me një familje reaksionare në gjirin e së cilës ka ballistë, armiq të hapur e aktivë kundër Partisë dhe shtetit tonë socialist. Ky veprim përbën një gabim shumë të rëndë politik dhe ideologjik.
Duke pranuar të lidhë krushqi me një familje të tillë, shoku Mehmet, në fakt, injoroi dhe shkeli çështjen themelore në vijën e Partisë, parimin mbi luftën e klasave. Në praktikë ai i rrafshoi kështu kufijtë klasorë, zhduku vijën e demarkacionit që ndan komunistët nga armiqtë e klasës. Veprimi që i lejoi vetes shoku Mehmet përbën një goditje të rëndë për Partinë dhe vijën e saj. Edhe kështu si u zhvilluan ngjarjet, Partia u dëmtua, sepse jo vetëm kudo pati shqetësime e pyetje të shumta, por dhe se këtë ngjarje e shfrytëzuan armiqtë dhe elementët oportunistë për të marrë nëpër gojë udhëheqjen e Partisë dhe për të vënë në dyshim drejtësinë e vijës së saj mbi luftën e klasave etj.
Por gabimi që bëri shoku Mehmet dhe shoqja Fiqret do të kishte pasoja tepër të mëdha e shumë të rrezikshme dhe partia do të dëmtohej rëndë, sikur të mos kishte ndërhyrë menjëherë shoku Enver, që sapo e mori vesh kritikoi rreptë veprimin e shokut Mehmet dhe e detyroi atë që kjo krushqi të prishej. Në Parti do të krijohej një konfuzion i madh ideologjik lidhur me luftën e klasave, do të inkurajoheshin elementët oportunistë, do të përçahej ajo vetë në gjirin e saj, nga poshtë deri lart, do të ndesheshin dy vija, dy qëndrime krejt të kundërta.
Duke e vlerësuar në këtë mënyrë gabimin e shokut Mehmet, dua të theksoj se, kur lexova autokritikën e tij nuk mbeta aspak i kënaqur, bile edhe sot, nga shpjegimi që dha, unë mbeta gjithashtu i pakënaqur.
* * *
Duhet ta keni shumë të qartë, shoku Mehmet, se pasojat e gabimit tuaj do të ishin tepër të rrezikshme për Partinë. Në qoftë se nuk do të ndërhynte shoku Enver, siç e thashë pak më parë, Partia do të gjendej përpara problemeve serioze, politike dhe ideologjike, që do të dëmtonin rëndë vijën e saj, unitetin e frymën revolucionare të saj. Këtë gjë ju, shoku Mehmet, duhet ta ndjeni thellë, ndryshe, po të mos jeni të ndërgjegjshëm për pasojat e rënda që do të kishte ky gabim për Partinë, mund të duket si i tepërt edhe diskutimi që po bëjmë sot këtu, në Byro. Bile mund të duken pa vend e ndoshta të ekzagjeruara edhe kritikat që po ju bëjmë. Kritikat në të vërtetë kanë vetëm një qëllim, t’i shërbejnë çështjes së Partisë dhe t’ju ndihmojnë juve, shoku Mehmet, që të mos bëni më gabime të tilla.
Në autokritikën e shokut Mehmet, në përpjekjet për të shpjeguar pse ndodhi gabimi, ka mjaft arsyetime herë sempliste, herë kontradiktore me njëra-tjetrën, të cilat nuk ndihmojnë për të zbuluar rrënjët politike dhe ideologjike të gabimit. Ato më tepër shërbejnë për të gjetur ndonjë justifikim, për të qetësuar formalisht ndërgjegjen tuaj. Kështu, për shembull, thuhet se “po të mos isha shpjeguar, gabimi mund të ishte evituar”, ose “nga sentimentalizmi m’u errën sytë dhe nuk e pashë se po më rrëshqet këmba”. Këto lloj arsyetimesh jo vetëm nuk shpjegojnë gjë, po as qëndrojnë në këmbë, shoku Mehmet.
Së pari, fejesa nuk u përfundua në dorë e në këmbë, siç i thonë fjalës, brenda një dite. Për këtë çështje në familjen tuaj, shoku Mehmet, është diskutuar me javë të tëra.
Së dyti, ju, siç del nga autokritika, i keni pasur të gjitha të dhënat mbi familjen e vajzës, jo për të ngushtën, por dhe për të gjerën, duke përfshirë dhe xhaxhallarët e dajot e arratisur e të vrarë nga ne. Këto të dhëna i dinte djali, të cilit ia dha i ati i vajzës me listë të shkruar, i dinin edhe shoku Mehmet dhe shoqja Fiqret, të cilëve ua dha djali, por sipas kërkesës së tyre, jua dha edhe shoku Feçorr Shehu, pra…
Shoku Enver Hoxha: Mehmeti është dërguar nga unë që të udhëhiqte veprimet ndëshkimore kundër Muzafer Pipës. Mehmeti ka vajtur në krye të ekspeditës sonë që e likuidoi atë. Si të mos e dinte atëherë ç’janë Pipajt?
Shoku Ramiz Alia: Muzafer Pipa është vrarë pikërisht me Jup Kazazin bashkë, Arshiu është i vëllai i Muzafer Pipës. Pra ju, shoku Mehmet, i kishit të gjitha elementet që të konkludonit se familja me të cilën po lidheshit në krushqi ishte i një rrethi armiqësor, pra e papranueshme për një familje komunistësh, aq më tepër për familjen e një udhëheqësi. Kaq është e vërtetë kjo, sa shoku Mehmet në autokritikën e vet thotë se, “po të ishte fjala për ndonjërin nga djemtë e tjerë, ose po ta pyeste cilido shok, nuk do t’ia këshillonte kurrë një krushqi të tillë”. Pra del qartë se, si shoku Mehmet, ashtu edhe shoqja Fiqret, i dinin, ishin të ndërgjegjshëm që, duke pranuar këtë fejesë, po vepronin në kundërshtim me vijën dhe me normat e Partisë. Kjo është e vërteta. Këtej duhet nisur për të gjetur shkaqet pse u pranua krushqia dhe, po u nise këtej, del qartë se këtu nuk është çështja siç thoni se “u nxitova, nuk u thellova, se m’u errën sytë nga sentimentalizmi dhe nuk e pashë që po më shket këmba” etj. Të gjitha këto nuk qëndrojnë, nuk shpjegojnë asgjë. Ju, shoku Mehmet, duhet të jeni të bindur se burimi i gabimit tuaj politik dhe ideologjik nuk janë faktorët psikologjikë ose ato gnos logjikë, siç përpiqeni t’i shpjegoni. Ju më shumë duhet t’u drejtoheni faktorëve politikë dhe ideologjikë, dobësive dhe të metave që keni në formimin dhe në karakterin tuaj në këtë drejtim. Ndryshe shumë pyetje që dalin, do të mbeten pa përgjigje.
* * *
Për mendimin tim shkaqet pse shoku Mehmet ra në këtë gabim janë dy:
E para, mendjemadhësia, mbivlerësimi i vetes, bindja se atij i lejohet të interpretojë vijën e Partisë dhe se vendimet e saj janë kurdoherë të drejta, pra edhe të padiskutueshme.
E dyta, kuptimi i shtrembër i vijës së Partisë për luftën e klasave.
Këtyre të metave me rëndësi politike dhe ideologjike shoku Mehmet u kalon përciptazi në autokritikën e vet. Aty flitet për elementë negativë të karakterit, që mund të kenë influencuar në gabimin e bërë, por nuk u bëhet asnjë analizë këtyre faktorëve, kurse, për mendimin tim, pikërisht kjo duhej bërë, sepse në këtë drejtim duhet të korrigjohet shoku Mehmet. Janë këto të meta jo që mund të kenë ndikuar, por që janë burimi i gabimit, kurse sentimentalizmi shumë-shumë mund të ketë luajtur vetëm rolin e detonatorit.
Duke e pranuar këtë krushqi, shoku Mehmet në fakt ka menduar se atij i lejohet çdo gjë, se ai mund t’i shkelë vijën e normat e Partisë, disiplinën e Partisë, se ai vendos për çdo gjë drejt. Mendjemadhësia dhe subjektivizmi, i shoqëruar edhe me kuptimin jo të drejtë të normave të Partisë, e kanë shtyrë shokun Mehmet që të mendojë se normat dhe disiplina e Partisë, vigjilenca e të tjera norma, janë për të tjerët të detyrueshme dhe jo për atë, sepse ai ka dhënë shumë prova, se është i imunizuar etj.
Nga ana tjetër, e kanë bënë të pranueshëm këtë veprim edhe arsyetimet e gabuara mbi luftën e klasave. Këtu hyn e ashtuquajtura njëanshmëri, kufizimi te “familja e ngushtë”, që në fakt është përsëri injorim i mësimeve dhe i normave të caktuara nga Partia mbi atë se kush përfshihet në rrethin familjar. Dhe arsyetimi më i çuditshëm është ai se ne do të influenconim për të mirë te kjo vajzë, domethënë o burra t’i fusim në familjet tona fëmijët e reaksionit që t’i edukojmë. Kjo është thellësisht e gabuar dhe pasqyron një interpretim oportunist të luftës së klasave.
Në luftën e klasave Partia dhe shoku Enver gjithmonë na kanë porositur që të jemi konsekuentë, pa nënvleftësuar as rrezikun e majtë, as atë të djathtin. Gabimi që bëtë ju, shoku Mehmet, është shprehje e oportunizmit të djathtë, por duhet thënë se ju keni dy masa: ndaj të tjerëve jeni sekretarë deri në formalizëm, ndërsa ndaj vetes dhe familjes suaj jeni liberalë. Nuk është ekzakte se ju u treguat sentimentalë ndaj djalit të dytë dhe vetëm në rastin e fejesës. Po të mendoni mirë, edhe më parë dhe përgjithësisht keni qenë vazhdimisht liberalë me fëmijët, sidomos me dy djemtë tuaj më të rinj, të cilët kanë rënë në sy për sjellje të pahijshme.
* * *
Njerëzit flasin për Skënderin si pijanec, që ka bërë dhe skandale, njihet si vagabond që ka vendosur kontakte me gra të liga. Ju këto ia keni toleruar. Po kështu flasin për Bashkimin dhe për gruan e tij si ekstravagantë, përçues mode të huaj etj. Ju i dini këto, në mos pse të mos i dini, shoku Mehmet? Ne kemi të drejtë të pyesim a punoni ju me fëmijët? A i kushtoni ju vëmendje edukimit të tyre? Ka pasur shokë që ju kanë bërë vërejtje për sjelljet e djemve dhe të nuses, por shoqja Fiqret ka thënë, pse të gjithë njësoj do të vishen? Ju duhet të rishikoni qëndrimin tuaj ndaj fëmijëve, por kjo nuk bëhet me lëshime e me liberalizma. E them këtë se me Skënderin, me gjithë gabimin e rëndë që bëri dhe e bëri ai para së gjithash, sepse megjithëse është komunist, zgjodhi për grua një njeri politikisht nga një rreth armiqësor. Pra megjithë këtë gabim, ju vazhduat ta përkëdhelni. Edhe në autokritikë thoni se do të qetësoheni në ndërgjegje kur djali të martohet. Që djali do të martohet, kjo me siguri do të ndodhë, por ju duhet të qetësoheni në ndërgjegje, shoku Mehmet, dhe për këtë duhet të punoni kur djali të kuptojë mirë mësimet dhe vijën e Partisë, që të bëhet një luftëtar i mirë i saj dhe të mos bëjë gabime që i kushtojnë Partisë. Të gjitha këto nuk duhen parë si çështje familjare, si çështje sentimentale, por të lidhura me konceptin tuaj mbi luftën e klasave që duhet zbatuar me korrektësi nga të gjithë.
Këto janë shkaqet themelore të gabimit politik që bëri shoku Mehmet. Këto shpjegohen edhe pse ai nuk pyeti asnjë shok, pse nuk kërkoi as mendimin e shokut Enver. Ai ishte i bindur se çdo gjë e kishte gjykuar dhe vendosur drejt, se nuk kishte nevojë për mendjen e kurrkujt. Ai vendosi, për mendimin tim, ta verë Partinë para faktit të kryer, duke menduar se ajo do të konformohej me vendimin e tij.
***
Nga ana ime, duke përjashtuar kritikat lidhur me punën si edhe ndonjë vërejtje të pjesshme, megjithëse me disa veprime të gabuara të shokut Mehmet nuk jam pajtuar, nuk e kam kritikuar në formë të plotë dhe në lidhjen e tyre siç po e bëj sot. Këtë e them në mënyrë autokritike, se e ndjej që nuk e kam bërë si duhet këtë detyrë ndaj Partisë, por edhe ndaj shokut Mehmet.
Përse nuk e kam bërë? Në ndonjë rast kam menduar gabim dhe, ta them hapur, në mënyrë oportuniste se kështu e ka shoku Mehmet, nxehet shpejt, po pa u thelluar se nervozizmi i tij ishte shprehje e prirjes për të imponuar mendimin e vet dhe prekte normat dhe interesat e Partisë. Ndonjëherë jam rezervuar edhe për t’iu mënjanuar skenave të papëlqyeshme, sepse ka ndodhur edhe me mua që për vërejtjen më të vogël ai i kalonte kufijtë që karakterizojnë marrëdhëniet midis shokëve. Por kryesorja është se vetë shoku Mehmet nuk të krijon kushte për një diskutim të qetë, për një shkëmbim të hapët mendimesh, pa le më për vërejtje kritike. Të gjithë duhet të mësojmë, por sa më shumë duhet të mësojmë shoku Mehmet nga shoku Enver.
Ne punojmë bashkë dhe bisedojmë çdo ditë me shokun Enver lirshëm dhe pa asnjë ndrojtje.
Shoku Enver Hoxha: Edhe nga gjithë ju të tjerët e jo vetëm nga shoku Enver.
Shoku Ramiz Alia: Po, dakord, shoku Mehmet duhet të mësojë nga ju dhe nga ne të tjerët.
Pra, thashë se ne punojmë bashkë çdo ditë me shokun Enver, bisedojmë lirshëm dhe pa asnjë ndrojtje, themi në këto biseda të pjekura e të papjekura, por kurdoherë jemi të qetë shpirtërisht se asgjë nuk na pritet me këmbët e para. Përkundrazi, shoku Enver na dëgjon me durim dhe vëmendje, na këshillon dhe na korrigjon, na kritikon kur është rasti, bile edhe fort kur duhet, por asnjëherë nuk e ndjejmë veten të vrarë shpirtërisht, sepse çdo gjë na thuhet me frymë shoqërore, me frymë partie, me argumente bindëse. Që të gjithëve na ndihmon të mësojmë dhe të punojmë më mirë.
* * *
Këtu pa dyshim që mbajnë përgjegjësi edhe shokët zëvendës-kryeministra, sidomos shoku Adil, i cili bëri autokritikë, por për mendimin tim nuk e bëri si e sa duhet. Ai dhe shokët e tjerë duhet më thellë të mendojnë, pse me një mënyrë ose me një tjetër ia kanë ushqyer këto prirje shokut Mehmet, bile këtë stil kanë filluar ta adaptojnë edhe vetë. Një stil i tillë pune, i bazuar në urdhra nuk i ndihmon shokët, ai të çon në shkeljen e normave dhe në krijimin e opinioneve jo të sakta për kuadrot. Punon mirë ai që vepron ashtu si mendoni ju.
Eshtë e njohur se shoku Mehmet, kur i qepet një pune, merr të gjitha masat që nevojiten dhe e nxjerr atë mbanë. Kjo është një gjë shumë e mirë, por kam vënë re, mbase edhe gabohem, se kjo ndodh veçanërisht për ato gjëra, për ato probleme që ai vetë ka më shumë për zemër, ose që janë ide të vetë shokut Mehmet. Kështu ndodhi tash së fundi me çështjen e rritjes së gjelave të detit ose me aksionin për gropat e silazhit. Natyrisht, të dyja këto aksione janë me vlerë. Me nxitjen e shokut Mehmet, për këtë qëllim dolën vendime të posaçme, u caktuan fonde, u bënë investime, u ndërtuan stalla, u krijuan organizma me specialistë të veçantë, bile edhe shokut Muho Asllani detyra e rritjes së gjelit iu ngarkua si detyra kryesore e tij në qeveri. E thashë, të dyja këto aksione janë një gjë e mirë, por pyes: Përse nuk u tregua i njëjti kujdes, i njëjti entuziazëm, pse nuk u morën të njëjtat masa edhe për çështjen e përhapjes së përvojës së Plasës, ose për zbatimin e vendimit të Kongresit të 7-të mbi fermat blegtorale?
Këto çështje të rëndësishme për zhvillimin e ekonomisë sonë bujqësore, që janë përpunuar këtu e 6-7 vjet më parë nga shoku Hysni Kapo e nga shoku Enver, kanë mbetur pothuajse fare në stadin fillestar, sidomos përvoja e Plasës. Kjo mua më duket e padrejtë. Qofsha i gabuar, por këtu shoh një prirje për t’i bërë reklamë vetës dhe për të evidentuar aftësitë “e veçanta” të shokut Mehmet.
* * *
Unë kam besim se kjo mbledhje e Byrosë Politike, kritikat që po bëjmë në rrugë dhe në frymë partie, do t’i shërbejnë çështjes së Partisë, do t’i shërbejnë edhe vetë shokut Mehmet. Ato do ta forcojnë më tej unitetin tonë marksist-leninist. Unë besoj se shoku Mehmet do t’i kuptojë si duhet kritikat që po i bëjmë dhe si komunist do të reagojë pozitivisht. Ai ka forca dhe ne, shokët e tij të ngushtë, do ta ndihmojmë pa kursyer asgjë, që shoku Mehmet t’i shërbejë popullit e Partisë me energji edhe më të mëdha. Duke vlerësuar gabimin që ka bërë shoku Mehmet, një gabim të madh politik e ideologjik, jam i mendimit dhe dakord me propozimin që mbështetën edhe shokët e tjerë, që ai të ndëshkohet me vërejtje të rëndë me shënim në kartën e regjistrimit...